W poprzednim artykule (znajdziesz go tutaj) opowiedziałam, dlaczego Wasi uczniowie nie przepadają za pisaniem w języku obcym, czym jest dziennik oraz jak może on pomóc zmienić nastawienie Waszych uczniów do pisania. Dzisiaj przedstawię Wam korzyści płynące z prowadzenia dziennika, zarówno dla Was jak i Waszych uczniów, oraz pokażę, jak może wyglądać dziennik Waszych uczniów.
Korzyści z pisania dziennika
Regularne prowadzenie dziennika w języku obcym ma wiele zalet, zarówno językowych, jak i pozajęzykowych:
Wzmacnia motywację uczniów do pisania
Pisanie dziennika pomaga zarówno uczniom jak i studentom zobaczyć pisanie w bardziej pozytywnym świetle. Ba! Okazuje się, że pisanie dziennika może być dla studentów po prostu przyjemne (Majchrzak & Ostrogska 2022)! To bowiem od piszącego dziennik zależy zarówno treść jak i forma wpisów. Dziennik ma być dla naszych uczniów miejscem, gdzie będą oni mogli podzielić się swoimi emocjami i doświadczeniami albo innym ważnym dla nich tematem. Możliwość pisania o tym, co ich interesuje oraz świadomość tego, że nie zostanie to ocenione (ani tym bardziej skrytykowane), na pewno przyczynia się do zmiany nastawienia uczących się do pisania.
Rozwija umiejętność pisania w języku obcym
Wszyscy wiemy, że trening czyni mistrza. Odnosi się to również do pisania. A zatem im więcej piszemy, tym lepsi w tym jesteśmy. Poprzez budowanie nawyku regularnego pisania, prowadzenie dziennika pomaga naszym uczniom rozwijać ich umiejętność pisania w języku obcym. Uczniowie ćwiczą przelewanie myśli na papier, komunikowanie się, budowanie spójnych wypowiedzi, ale również ćwiczą sam język. Badania pokazują (np. Tuan 2010), że już po semestrze prowadzenia dziennika w języku angielskim wypowiedzi uczniów stają się bardziej płynne i poprawne.
Rozwija umiejętności językowe
Oprócz rozwijania umiejętności pisania uczniów, dzienniki oferują uczącym się możliwość rozwijania ich umiejętności językowych. Prowadząc dziennik, uczniowie mają możliwość eksperymentowania (mniej lub bardziej świadomie) z tym, czego się nauczyli, czy to z nowymi elementami leksykalnymi, strukturami gramatycznymi czy interpunkcją. A badania pokazują (Majchrzak & Ostrogska 2022, Kambara 2020), że jeśli uczniowie będą zainteresowani tematem, o którym chcą pisać, będą chętniej sprawdzać, używać i, miejmy nadzieję, zapamiętywać słowa, których nie znają. My tymczasem będziemy mogli na bieżąco i bezboleśnie (dla naszych uczniów) monitorować ich postępy. A kiedy zauważymy konkretne trudności, będziemy mogli zaoferować naszym uczniom wsparcie wycelowane dokładnie w to, czego potrzebują.
Daje możliwość wyrażenia siebie
Dzienniki oferują przestrzeń, w której uczniowie mogą wypowiadać się na tematy dla nich ważne i interesujące. Jest on platformą, dzięki której mogą zagłębić się w tematy rzadko poruszane w klasie, o ile w ogóle. Jest to szczególnie istotne w przypadku nieśmiałych uczniów, którzy – zazwyczaj milczący na zajęciach – mają szansę na odnalezienie swojego głosu na papierze. My z kolei zyskujemy bezcenną wiedzę na temat tego, co zajmuje naszych uczniów, co ich pasjonuje, ale także niepokoi, co możemy wykorzystać przy projektowaniu naszych zajęć.
Jest źródłem pomysłów
Dziennik umożliwia także naszym uczniom rozwijanie pomysłów w procesie pisania. Na moim kursie pisania kreatywnego traktuję dzienniki jako narzędzie, które ma pomóc moim studentom znaleźć temat ich finalnej pracy, czyli autobiografii. Kiedy studenci dowiadują się, jak będzie wyglądać ich finalne zadanie, zazwyczaj wpadają w (lekką) panikę. Uważają, że są za młodzi i zbyt niedoświadczeni, aby móc napisać autobiografię. Dzienniki dają im jednak przestrzeń, w której rozpoczynają własne poszukiwania dotyczące tego, o czym będzie ich autobiografia. Piszą o tym, co lubią w swoim życiu, o tym, co ich uwiera, z czym muszą się mierzyć, jak to robią. Czytając ich autobiografie widzę, że część z nich „wyrosła” na ich dziennikowych wpisach. Niektóre z nich zdawały się nawet przyjmować formę dziennikowych wpisów. Okazało się, że dzienniki uczniów, oprócz tego, że dały im szansę na zgłębienie własnego życia, pozwoliły im znaleźć formę, która okazała się najlepsza do opowiedzenia swojej własnej historii.
Buduje więź między nauczycielem a uczniem
Jak zauważa Casanave, „dziennik (…) wymieniany pomiędzy nauczycielem a uczniem (…) zapewnia każdej ze stron kontakt z drugim człowiekiem, dostosowany w sposób, który nie jest możliwy w przypadku pracy z całą klasą. Tak naprawdę czasami dzienniki są jedyną możliwością, dzięki której zapracowani nauczyciele i uczniowie mogą poznać się nawzajem” (2011: 9). Pisanie dziennika minimalizuje dystans między uczniem a nauczycielem. A regularne czytanie uczniowskich dzienników pozwala zbudować relację uczeń-nauczyciel, co procentuje w dalszej wspólnej nauce. Również w przypadku nieśmiałych uczniów dziennik staje się platformą, dzięki której nauczyciel może usłyszeć ich głos.
Jak wygląda dziennik, czyli technikalia
Pamiętam, że od samego początku dzienniki moich studentów miały formę papierową. Nie chciałam, aby dzienniki kojarzyły im się ze ślęczeniem przed komputerem. Miały być zawsze pod ręką. Można je było wrzucić do plecaka i uzupełnić wpisem w dowolnym momencie. Nierzadko zdarzało mi się czytać wpisy studentów pisane w tramwaju czy autobusie, w których studenci opisywali albo swoją drogę na uczelnię albo swoich współpasażerów.
Na początku semestru każdy student wybiera sobie zeszyt, który do końca semestru posłuży mu za dziennik. Nie musi to być gruby brulion – umawiamy się, że wpisy powinny być wykonywane przynajmniej raz w tygodniu. Długość każdego wpisu nie powinna być jednak krótsza niż jedna strona zeszytowa (format A5).
W trakcie tych kilku lat, kiedy moi uczniowie prowadzili swoje dzienniki, zauważyłam, że niektórzy z nich ozdabiają swoje wpisy rysunkami; niektórzy wykorzystują nawet technikę scrapbookingu, aby nadać mu wyjątkowy charakter (i wygląd oczywiście!). Zdarza się, że przy wpisie ktoś zdecydował się wkleić zdjęcie, aby lepiej zobrazować to, o czym pisał. A obok wpisu powstałego na naszych zajęciach spacerowych (więcej o zajęciach na spacerze przeczytasz tutaj) zawsze znajduję wklejoną kolorową karteczkę z zadaniem, które studenci losowali w parku. Biorąc do ręki taki dziennik, czuję, że oglądam coś, co jest wyjątkowe i czemu Autor poświęcił swój czas. Bo potraktował to „zadanie” jako coś więcej niż tylko zwyczajną pracę domową.
Nadal pozostaje jednak pytanie: O CZYM Wasi uczniowie mogą pisać w swoich dziennikach? Czy warto proponować im konkretne tematy? Czy raczej postawić na dowolność i ich inwencję? O tym napiszę w kolejnym artykule już niebawem!
A jeżeli już teraz macie pytania dotyczące dzienników i tego, jak zacząć je stosować, zostawcie pytanie w komentarzu poniżej lub piszcie do mnie bezpośrednio: omajchrzak.mch@gmail.com
Pisząc ten artykuł korzystałam z następujących książek i artykułów:
- Casanave, C. P. (2011). Journal writing in second language education. The University of Michigan Press.
- Majchrzak, O. & Ostrogska, P. (2022). Journal writing – students’ voices. Językoznawstwo, 2(17).
- Mlynarczyk, R. W. (2013). Conversations of the mind: The uses of journal writing for second-language learners. Routledge.
- Tuan L.T. (2010), Enhancing EFL Learners’ Writing Skill via Journal Writing, “English Language Teaching”, vol. 3, no. 3, p. 81–88.